|
okedoki
member
ID 19643
02/04/2007
|
Tết Việt Nam Qua Ca Dao & Tục Ngữ
T́m hiểu về tết Việt Nam qua ca dao, tục ngữ
Từ trước đến nay, chưa thấy sử sách nào định rơ lễ Tết của nước ta bắt đầu khi nào, chỉ hiểu rằng nó có từ rất xa xưa. Tết là do chữ tiết mà ra v́ chính lúc ấy là Tết nguyên đán.
Ta có câu ca ghi cái Tết thời xưa như sau:
Một tết chưa đủ sạch nhà
Phải nhiều cái tết mới là no nê.
Tết Trần, Tết Lư, Tết Lê
Hơn trăm cái Tết ai chê tết nào.
Rồi mời các bạn đọc thêm mấy câu nữa, đă đề cập đến cái tết của một thời kỳ.
Tết Trung Quốc tràn sang Nam Việt
Đất Hoa Lư chưa biết tre nêu.
Một mai tre đổ nhà xiêu
Chỉ c̣n sông trắng con diều lượn bay.
Và dưới đây, một bài tứ tuyệt về tết, có giá trị tài liệu lịch sử:
Hồng Bàng trăm tết diễn trăm nơi
Thiên hạ vui thay rượu ngập trời.
Nhưng đến Dương Vương cùng họ Triệu
Tết buồn như gió, pháo như hơi.
Theo sách "Le Khmer, th́ trước kia dân ta ăn Tết theo Tàu, ta đă có thời gian ăn Tết theo Chiên Thành. Tết này bắt đầu vào tháng 2 âm lịch, có đủ lễ lạc vui chơi, hát xướng, chè rượu trong ba ngày liên tiếp, cũng đi viếng thăm nhau, và cũng kiêng cữ nhiều điều.
Trong mấy ngày ấy, dù gặp kẻ thù, người ta cũng chào và chúc mừng nhau. V́ theo tục lệ người Chiêm th́ ngày ấy là ngày xóa hờn, xóa giận. Cái tục đầu năm lên chùa hái lộc, dân ta vẫn c̣n giữ. Những sách khảo cứu về dân tộc Chăm, có đề cập đến tục lệ ấy.
Kiêng cữ:
"Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi"
Hai câu ca dao đó chỉ rơ phong tục kiêng trong ba ngày tết như không mua vôi ngày đầu năm. V́ vôi có nghĩa là bạc bẽo. Nhưng đầu năm họ mua muối, có ư đằm thắm mặn nồng.
Khi lễ giao thừa xong mọi người ngồi chờ nghe coi con vật ǵ kêu trước tiên. Nếu được nghe tiếng chuột th́ may mắn, v́ chuột kêu "túc túc" là có đầy đủ, nếu là tiếng mèo hay tiếng cú là không may v́ dân ta có câu "Mèo kêu rậm rú, cú kêu rậm ma".
Trước kia c̣n nhiều điều kiêng cữ gay gắt nữa. Tối ba mươi mọi gia đ́nh nhúm một ngọn lửa và phải giữ cho ngọn lửa ấy cháy liên tục trong ba ngày, nước cũng phải dự chữ đủ trong 3 ngày, nhất là lu nước luôn đầy.
Ba ngày tết không hề chẻ một cây củi, không quét một nhát chổi nào, có gia đ́nh c̣n giấu kín cây chổi đi một nơi, v́ chổi mà mất th́ bao nhiêu tiền bạc bị quét ra khỏi nhà.
Đoán mộng ngày tết:
Trong đêm ba mươi Tết, nằm chiêm bao thấy ǵ, cứ theo đó mà đoán:
"Đoán mộng th́ đoán ngược - Lội nước tức lên non.
Thấy c̣n th́ chắc mất - Tưởng trật ắt trúng nhiều.
Xem xiêu th́ đoán đúng – Trông cứng th́ hẳn mềm.
Muôn sự được êm êm - Là khi quên chuyện mộng".
Bói tết:
Lối bói có nhiều cách. Bói bằng cách lắc ống xăm, ở các nhà chùa, miếu trong Nam Bộ là thông dụng nhất, không mấy ai mà không biết tục lệ này. Trước đây, dân Sài G̣n thường đi xin xăm ở "Lăng Ông Bà Chiểu", phần đông là người Hoa.
Bói Truyện:
Thường dùng những quyển Kim Vân Kiều, Lục Văn Tiên, Nhị Độ Mai, miệng khấn khứa rầm rầm rồi lật một trang ra, chỉ vào một hàng chữ sẽ nương theo nghĩa câu ấy hoặc đoạn chuyện có câu ấy mà đoán vận mạng ḿnh trong cả năm.
Bói lửa:
Đêm ba mươi, bắc nồi lên bếp, rồi cứ trông ngọn lửa cháy thế nào th́ đoán theo mấy câu dân ca này:
Ông táo bằng đất
Ông phật bằng vàng
Lửa cháy xuê xoang
Là điềm vui vẻ
Củi hay nắc nẻ
Là điềm gây nhau
Lửa trước lửa sau
Là điềm tụ họp…
Bói đ̣: Đầu năm qua sông, bói đ̣ theo mấy câu dân ca này:
Hễ đ̣ xây mũi th́ hay
Thiên hạ tiếp rước đủ đầy cả năm.
Quay lại th́ bị tiếng tăm
Làm ăn không được đứng nằm không yên
Đ̣ xa th́ triệu ưu phiền
Đ̣ gần th́ sướng như tiên trên trời"
Bói tuồng:
Đầu năm đi xem hát ở rạp, khi vào gặp vai nào th́ đoán mệnh ḿnh trong năm theo vận hạn của vai ấy. Gặp vai nịnh th́ được sung sướng trước, nhưng cực khổ về sau. Gặp người trung th́ tuy có gian nan, nhưng có quư nhân pḥ trợ và được ấm êm hạnh phúc.
Bói người: Đầu năm đi đường gặp ai trước hết tùy theo người ấy mà đoán điều. Gặp đàn bà là điều không tốt, nhưng đàn bà có gánh trên vai lại là điềm hay."Đầu năm gặp đàn bà không gánh - th́ thà bị trời đánh c̣n hơn".
Bói ông táo:
Đầu năm có lệ thay ông Táo mới và bắc nồi nước trà lên nấu trước tiên. Khi nấu xong đem nồi xuống, cứ coi theo h́nh ba ông Táo, nếu ngă ngửa ra th́ ấy là tiền chĩa ra, ba ông dụm đầu vào là bao sự vui vẻ đoàn tụ, đầu ba ông bằng nhau ra điềm an ủi đề huề.
“Gục đầu lại vui như ca, ngă đầu ra buồn như chết”.
Sưu Tầm
Alert webmaster - Báo webmaster bài viết vi phạm nội quy
|
